Vermijd risico-regelreflex bij zwemmen in oppervlaktewater

Afgelopen zomer leek het aantal verdrinkingsdoden in zee en binnenwater fors te zijn gestegen. De roep om aanscherping van wet- en regelgeving is dan hoorbaar. Toch neemt het aantal verdrinkingsdoden in zwemwater niet structureel toe. De gepaste respons is niet om met wet- en regelgeving te komen. De overheid kan de burgers beter informeren over de risico’s die zij lopen met zwemmen in oppervlaktewater, zoals ook bij de waterkwaliteit gebeurt. Dit concludeert Actal in zijn advies over onnodige veiligheidseisen voor zwemmen in oppervlaktewater.

Geen extra maatregelen

Om buitenwater als zwemlocatie te mogen gebruiken, hebben ondernemers toestemming van de provincie nodig. De provincie controleert aangewezen zwemlocaties jaarlijks op de veiligheidseisen. Collegevoorzitter Jan ten Hoopen: “Er is al 10 jaar lang géén sprake van een structurele toename van het aantal verdrinkingsdoden. Geen reden dus voor aanvullende veiligheidsmaatregelen.”

Geen verplicht toezicht

De aanwezigheid van toezicht op zwemlocaties verlaagt bovendien niet per definitie de risico’s van zwemmen. Toezicht kan zelfs een ongewenst effect hebben. Het kan zo zijn dat mensen minder alert worden en minder veiligheidsmaatregelen treffen als er een toezichthouder is. Jan ten Hoopen: “We moeten oppassen voor het ‘TomTom effect’ dat kan optreden door de aanwezigheid van toezicht. Wie 100% vertrouwt op zijn TomTom, ontwikkelt geen oriëntatievermogen.”

Eigen verantwoordelijkheid

Burgers zijn in eerste instantie zelf verantwoordelijk voor hun veiligheid. De meeste mensen doen wat nodig is: kinderen halen hun zwemdiploma’s, ouders zorgen voor zwembandjes bij kleine kinderen, en mensen gaan niet zwemmen bij lage temperaturen of slecht weer. Jan ten Hoopen: “Om de veiligheid te bevorderen hoeft de overheid niet met wet- en regelgeving en met meer toezicht te komen. De overheid kan ook op gevaarlijke plekken waarschuwen. Bij zwemwater kan dit eenvoudig door waarschuwingen te plaatsen op websites en langs de waterkant. Dat gebeurt al voor de waterkwaliteit; informatie over de veiligheid kan daar gewoon bij.

Onduidelijkheid over categorieën zwemlocaties

Op sommige locaties is toezicht verplicht, op andere niet. De criteria lijken echter niet eenduidig. Voor eigenaren van zwemlocaties is onduidelijk waarom dit op de ene locatie wel verplicht is, en op een andere locatie niet. Jan ten Hoopen: “Mijn advies aan de overheid is: pas het lichtste regime toe op alle aangewezen zwemlocaties, zodat eigenaren van zwemlocaties beter met de regels uit de voeten kunnen”.